Polska w Kenii

Rys historyczny

Nawiązanie stosunków dyplomatycznych między Polską a Kenią nastąpiło 13 grudnia 1963 r., w konsekwencji podpisania w Nairobi porozumienia w tej sprawie przez przedstawicieli obu państw. Pierwszym polskim dyplomatą akredytowanym w Kenii został w kwietniu 1964 r. Włodzimierz Dłuski, w randze chargé d’affaires ad interim. Obecnie Ambasada RP w Nairobi jest placówką regionalną, mając w swojej kompetencji terytorialnej także pięć innych państw wschodnioafrykańskich: Federalną Republikę Somalii, Republikę Ugandy, Republikę Madagaskaru, Republikę Mauritiusu oraz Republikę Seszeli. W 2017 r. w Nairobi zostało uruchomione Biuro Handlowe Polskiej Agencji Inwestycji i Handlu (PAIH). Od 26 marca 1999 r. w Mombasie funkcjonuje Konsulat RP kierowany przez konsula honorowego p. Jonesa Skippera Onyino, który  w 2018 r. został wyróżniony odznaczeniem Bene Merito za zasługi dla promocji Polski.

W Polsce akredytowany jest ambasador rezydujący w Berlinie, którą od 5 marca 2024 r. jest Pani Stella Mokaya Orina.

Współpraca polityczna w okresie III RP

Do końca lat 80-tych XX w. stosunki polityczne pomiędzy Polską a Kenią nie wychodziły poza ramy politycznej poprawności. Dopiero po transformacji ustrojowej w naszym kraju uległy znacznemu ożywieniu. Rozmowy ministrów SZ odbywają się od 1993 r. w miarę regularnie. W 1993 r. wizytę w Kenii złożył Min. SZ Krzysztof Skubiszewski, a w 1995 r. Polskę odwiedził Min. SZ Kenii Kalonzo Musyoka. W następnych latach doszło do wielu wizyt bilateralnych na poziomie ministra i wiceministra SZ:  2004 r. wizyta min. W. Cimoszewicza w Nairobi; w 2009 r. wizyta min. R. Sikorskiego w Kenii; w 2020 r. rozmowa tel. min J. Czaputowicza z  min. R. Omamo.

Od maja 2023 zwiększono dynamikę relacji dwustronnych. Obywają się regularne konsultacje w sprawie rozwoju stosunków bilateralnych podczas spotkań na wysokim szczeblu. Ambasador RP odbył dwukrotnie w sierpniu i grudniu rozmowy z prezydentem Ruto, jak również z ówczesnym wiceprezydentem Rigathi Gachagua oraz szefami resortów spraw zagranicznych, skarbu, rolnictwa, inwestycji, handlu i przemysłu oraz wiceszefami resortów (ochrony środowiska, wody i infrastruktury wodnej, rozwoju spółdzielni i małych i średnich przedsiębiorstw, górnictwa i gospodarki morskiej oraz lokalnymi władzami kilku hrabstw i czołowymi organizacjami wspierających współpracę gospodarczą.  W lipcu 2023 r. w MRiRW odbyło się spotkanie sekretarza stanu Lecha Kołakowskiego z sekretarzem stanu ds. rozwoju hodowli Kenii Jonathanem Mueke, dwukrotnie we wrześniu i listopadzie gościły delegacje rządowe, którym przewodniczył wiceszef resoru rolnictwa Kellowa Harsama i kluczowi przedstawiciele kancelarii Prezydenta Ruto.

W dniach 4-6 lutego 2024 r. odbyła się pierwsza wizyta państwowa Prezydenta RP A. Dudy wraz z małżonką. Program obejmował m.in. spotkanie i rozmowę z prez. Ruto, wspólną konferencję prasową, rozmowy bilateralne oraz udział w polsko – kenijskim Forum Gospodarczym, a także złożenie wieńca pod Grobem Nieznanego Wojownika w Uhuru Gardens oraz wizytę w Centrum Szkoleń Strażackich i Ratunkowych w Kiambu. Efektem wizyty było podpisanie dwóch MoU w zakresie współpracy podatkowej i rolnictwa.

Przedstawiciele Polski brali też udział w konferencjach organizowanych przez ONZ w Nairobi. W 2016 r. w konferencji UNEA2 udział wziął Min. Środowiska Jan Szyszko, w UNEA4 w 2019 uczestniczył Min Inwestycji i Rozwoju, Jerzy Kwieciński. W ramach programu GoAfrica doszło do kilku seminariów oraz wizyt biznesmenów kenijskich i polskich w obydwu krajach. Od 1994 r. rozwija się współpraca międzyparlamentarna. W 2016 r. w Nairobi na zaproszenie kenijskiego Senatu przebywała delegacja polskiego Senatu pod przewodnictwem Marszałka Stanisława Karczewskiego. W polskim sejmie działa Polsko – Kenijska Grupa Parlamentarna.

Kenia jest regionalnym ośrodkiem biznesowym, logistycznym i handlowym w całej Afryce Wschodniej - wytwarza około 1/3 PKB Wspólnoty Wschodnioafrykańskiej, choć problemy z korupcją, niestabilność rynku pracy, trudne warunki klimatyczne i zagrożenie terroryzmem na pograniczu z Somalią niekorzystnie wpływają na jej rozwój i konkurencyjność. Kraj przyciąga kapitał zagraniczny ze względu na swoją strategiczną lokalizację i dobrą infrastrukturę, z rozbudowaną siecią połączeń lotniczych, dróg i linii kolejowych, jak również dzięki statusowi regionalnego centrum finansowego. Przez ostatnie kilka lat realny wzrost kenijskiego PKB oscylował w okolicach 5% rocznie. W 2023 r., zgodnie z danymi Banku Światowego, PKB kraju wzrosło o 4,85%. Do powyższego sukcesu gospodarczego przyczyniły się przede wszystkim wyniki sektorów: rolnego, który odpowiada za około 1/3PKB i przynosi najwięcej zysków, a także turystycznego, przemysłowego i transportowego oraz wprowadzenie programu Kenya Vision 2030 – długoterminowej strategii rozwoju państwa, nakierunkowanej przede wszystkim na uprzemysłowienie i wzrost konkurencyjności. Kenia charakteryzuje się bardzo młodym społeczeństwem – 80% ludności jest w wieku poniżej 35 lat. Według szacunków ONZ populacja Kenii wynosi obecnie 55,8 mln, a jej wzrost to około 2% rocznie. Zgodnie z rządowymi prognozami, liczba ludności Kenii zwiększy się do 60 mln w 2030 r. i 75 mln w 2050 r.

Zgodnie z danymi Ministerstwa Przedsiębiorczości i Technologii, w dwustronnej wymianie handlowej z Kenią Polska od lat odnotowuje nadwyżkę. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego, w 2023 r. eksportowaliśmy towary na łączną kwotę 41,1 mln USD, natomiast import wyniósł 19,2 mln USD.  Kenia dostarcza do Polski głównie płody rolne, w tym m.in. kawę, herbatę, kwiaty cięte, owoce, warzywa, przyprawy i tytoń. Polskie firmy sprzedają do Kenii przede wszystkim pszenicę, maszyny, urządzenia elektryczne, odzież w tym odzież używaną oraz wyroby papiernicze. Polskie firmy zauważają coraz większe możliwości w sektorach rolno-spożywczym, budowlanym, medycznym oraz IT.

Kenia jest drugim największym na świecie eksporterem czarnej herbaty. To także jeden z najbardziej perspektywicznych rynków eksportowych i inwestycyjnych w Afryce. Przyszłościowymi sektorami dla polskich firm na kenijskim rynku są m.in. nowoczesne usługi zdrowotne, sprzedaż i przetwórstwo żywności oraz sprzedaż maszyn rolniczych. Dużą szansą dla sektora budowlanego są także potrzeby infrastrukturalne kraju – poprzez realizację zakrojonego na szeroką skalę planu zrównoważonego rozwoju Kenii pod nazwą Wielka Czwórka (ang. Big Four), rząd dąży do unowocześnienia i uprzemysłowienia kraju, inwestując przede wszystkim w infrastrukturę. Ponadto wraz ze wzrostem liczby ludności rosną możliwości budowy obiektów mieszkalnych, komercyjnych i przemysłowych.  Od 2017 r. w Nairobi działa Zagraniczne Biuro Handlowe Polskiej Agencji Inwestycji i Handlu, którego zadaniem jest wsparcie polskich przedsiębiorstw planujących wejść na kenijski rynek. 

Kenia jest także jednym z priorytetowych państw polskiej współpracy rozwojowej. Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP za pośrednictwem polskich organizacji pozarządowych (m.in. PCPM, PAH, Fundacja HAART, Leczymy z Misją, Salezjański Wolontariat Misyjny) oraz Ambasady RP w Nairobi od lat realizuje w Kenii projekty pomocowe z zakresu poprawy dostępu do edukacji i opieki zdrowotnej, ratownictwa i służb pożarniczych, rozwoju przedsiębiorczości, dostępu do wody czy ochrony środowiska.  Od 2015 r. trwa wdrażanie Umowy o udzieleniu kredytu w ramach pomocy wiązanej, na mocy której dostarczono do Kenii chłodziarki do mleka o łącznej wartości ponad 20 mln.

Linki
Polska Agencja Inwestycji i Handlu

Ambasada RP w Nairobi od kilku lat bierze udział w Europejskim Festiwalu Filmowym w Nairobi. Regularnie pokazujemy także kino polskie we własnym zakresie. W ostatnich latach w Nairobi występowali także polscy muzycy: zespół Acello Duo, Trio Chopin on Strings, Jimek Dębski, Dorota Miśkiewicz czy pianiści Rafał Łuszczewski, Wojciech Waleczek oraz skrzypkowie: Agnieszka Kulowska i Michał Buczkowski Ambasada zaangażowana jest w promocję postaci Rafała Lemkina, twórcy pojęcia ludobójstwa, a także relacji polsko – żydowskich (pokaz filmu Hiding and seeking amerykańskiego reżysera Menachema Dauma). 

Kenia jest przedmiotem coraz szerszego zainteresowania polskich podmiotów w dziedzinie współpracy naukowej. Od podpisania w 1964 r. Umowy o współpracy naukowo-technicznej między Polską a Kenią na studia w naszym kraju co roku kwalifikowanych było średnio 10 kenijskich studentów. Do tej pory w polskich szkołach wyższych wykształciły się setki Kenijczyków.

W 2018 r. prywatna uczelnia Wyższa Szkoła Społeczno-Przyrodnicza im. Wincentego Pola z Lublina podpisała umowę o współpracy z Mount Kenya University w sprawie wizyt studyjnych kadry naukowej i wymiany studenckiej, taką samą umowę o współpracy podpisała w 2019 r. Wyższa Szkoła Bankowa z Poznania z Uniwersytetem im. Kenyatty w Nairobi. Współpraca jest finansowana z programu UE Erasmus+.

Od 2021 r. r. Kenia jest w gronie państw do których kierowany jest Program stypendialny im. S. Banacha. Łącznie w roku akademickim 2021/2022 na polskich uczelniach wyższych kształci się łącznie ok. 150 obywateli Kenii, z czego 19  otrzymało wsparcie finansowe ze strony polskiej (np. zwolnienie z opłat za koszty kształcenia lub/i stypendia).

Również kenijscy duchowni kształcą się w Polsce na Uniwersytecie im. Stefana Wyszyńskiego oraz w seminariach. Zainteresowanie studiami w Polsce ma tendencję wzrostową, z uwagi na atrakcyjność polskiej oferty edukacyjnej, prestiż dyplomu oraz niższe koszty utrzymania w Polsce. W latach 2017-2018 polska oferta edukacyjna była prezentowana na targach edukacyjnych w Nairobi. Na kenijskich uczelniach wykłada 4 Polaków. Mają też miejsce czasowe pobyty polskich naukowców.

Uznawalność kształcenia

Kenijska Polonia liczy około 120 osób, wśród której znajduje się ok. 70 misjonarzy (m.in. Karmelici, Franciszkanie, Salezjanie) i sióstr zakonnych. Są również Polki–żony kenijskich absolwentów polskich uczelni i dzieci z tych małżeństw, a ponadto grupa pracowników agencji ONZ oraz specjalistów na kontraktach prywatnych. Na cmentarzu w Nairobi znajduje się grób księcia Eustachego Sapiehy, Ministra Spraw Zagranicznych II Rzeczypospolitej (od czerwca 1920 r. do maja 1921 r.).

Wśród kilkudziesięciu Kenijczyków - absolwentów polskich uczelni który ukończyli studia w końcu XX w. są lekarze, farmaceuci, osoby prowadzącą własną działalność gospodarczą (turystyka, budownictwo), menadżerowie w sektorze przemysłowym, ekonomiści. W marcu 2021 r. miała miejsce uroczystość przyznania odznaki Bene Merito dr Kea Barua, jednemu z pierwszych kenijskich lekarzy, który ukończył studia w Polsce. Także konsul honorowy Jones Skipper Onyino z Mombasy jest absolwentem polskiej uczelni i służy pomocą placówce w losowych zdarzeniach z udziałem polskich turystów.

Według danych za 2023 rok (Annual Tourism Sector Performance Report 2023) liczba turystów z Polski w 2023 roku wyniosła 21,365 (Polska jest na 22 miejscu pod kątem krajów pochodzenia o największej liczbie turystów w skali globalnej oraz na 7 miejscu w skali Europy). Jednocześnie w 2023 Polska znalazła się na 6 miejscu pod kątem wzrostu liczby turystów w stosunku do 2022 (2022 – 13,708, 2023 – 21,365).